Pasożyty stanowią jedno z najczęstszych zagrożeń zdrowotnych, z jakimi muszą mierzyć się właściciele kotów. Choć często niewidoczne gołym okiem i przebiegające bez wyraźnych objawów, mogą wyrządzić w organizmie zwierzęcia wiele szkód – od problemów trawiennych, przez osłabienie układu odpornościowego, aż po zmiany neurologiczne, oddechowe czy niedobory żywieniowe. Nieleczone infestacje mogą prowadzić nawet do śmierci, zwłaszcza u młodych kociąt lub zwierząt osłabionych.
Warto też podkreślić, że niektóre pasożyty kocie są zoonozami, czyli mogą przenosić się na ludzi. Szczególnie narażeni są:
małe dzieci,
kobiety w ciąży,
osoby starsze i z osłabioną odpornością.
To sprawia, że problem pasożytów u kotów wykracza poza kwestie weterynaryjne – dotyczy również zdrowia publicznego i higieny domowej.
Wbrew powszechnej opinii, pasożyty nie są problemem wyłącznie kotów wychodzących. Nawet koty niewychodzące, żyjące wyłącznie w mieszkaniu, mogą zarazić się pasożytami. Jak to możliwe?
Pasożyty mogą zostać wniesione do domu na butach, odzieży, a nawet przez inne zwierzęta domowe (np. psy).
Jaja pasożytów mogą znajdować się w surowym mięsie, ziemi z doniczek, a nawet w wodzie.
Wiele kotów zaraża się jeszcze w okresie niemowlęcym – przez mleko matki lub kontakt z zakażonym środowiskiem porodowym.
Warto też zrozumieć, że termin "pasożyty" nie odnosi się wyłącznie do glist czy tasiemców. Obejmuje on całą gamę organizmów pasożytniczych:
wewnętrznych – takich jak nicienie, tasiemce, pierwotniaki,
zewnętrznych – jak pchły, kleszcze, świerzbowce.
Każdy z nich działa inaczej, objawia się inaczej i wymaga innego leczenia. Dlatego tak ważna jest wiedza, jak je rozpoznać i zwalczać.
Pasożyty u kotów można podzielić na dwie główne grupy:
Pasożyty wewnętrzne (endopasożyty) – bytujące wewnątrz organizmu kota (jelita, płuca, mięśnie, układ nerwowy)
Pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty) – żyjące na skórze, w sierści lub w kanałach słuchowych kota
Zarówno jedne, jak i drugie mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Poniżej przedstawiamy najczęstsze pasożyty występujące u kotów w Polsce.
Najpowszechniejsze pasożyty jelitowe kotów, zwłaszcza Toxocara cati. Zakażenie może wystąpić już w okresie kocięctwa – przez mleko matki, spożycie zanieczyszczonego pokarmu lub kontakt z jajami obecnymi w środowisku. Objawy to:
biegunka lub zaparcia,
wzdęcia brzucha,
spadek masy ciała mimo apetytu,
wymioty, w których czasem można zobaczyć pasożyty,
osłabienie i anemia.
Dipylidium caninum jest przenoszony przez pchły – kot może się zarazić połykając zakażoną pchłę podczas toalety. Taenia taeniaeformis trafia do organizmu kota głównie przez zjedzenie zakażonej myszy lub gryzonia.
Objawy zakażenia obejmują:
chudnięcie mimo dobrego apetytu,
drażliwość,
obecność członów tasiemca (białych "ziarenek ryżu") w okolicy odbytu lub w legowisku kota.
Pasożyt płucny, który może być trudny do zdiagnozowania, ponieważ nie zawsze wywołuje wyraźne objawy. Zarażenie odbywa się przez zjedzenie pośrednich żywicieli – np. ślimaków, żab, myszy.
Objawy mogą obejmować:
przewlekły kaszel,
świszczący oddech,
duszności,
osłabienie i brak chęci do zabawy.
Rzadziej diagnozowane u kotów w Polsce, jednak nie można ich całkowicie wykluczyć. Tęgoryjce uszkadzają ściany jelit i mogą powodować:
krwawą biegunkę,
anemię,
bolesność brzucha,
odwodnienie,
apatię i wyniszczenie.
Pierwotniak powodujący giardiozę – zakaźną chorobę przewodu pokarmowego. Zakażenie jest powszechne u młodych kotów i w dużych skupiskach (schroniska, hodowle).
Objawy:
nawracająca biegunka (często tłusta, o nieprzyjemnym zapachu),
wzdęcia,
spadek masy ciała,
niekiedy brak apetytu.
Rzęsistek występujący głównie u kotów rasowych, często hodowlanych. Powoduje przewlekłą biegunkę, której leczenie jest trudne i długotrwałe.
Objawy:
śluzowata, cuchnąca biegunka,
zapalenie odbytu,
czasem bez innych objawów ogólnych.
Wywołuje cystoizosporozę – najczęściej u kociąt i kotów z obniżoną odpornością. Pasożyt bytuje w jelicie cienkim.
Objawy:
biegunka, czasem z krwią,
odwodnienie,
brak apetytu,
opóźnienie wzrostu u młodych kotów.
Kolejny przedstawiciel kokcydii. Jest trudny do wykrycia w badaniach rutynowych, ale może powodować podobne objawy jak inne pierwotniaki:
biegunka,
spadek masy ciała,
pogorszenie kondycji sierści.
Jeden z najbardziej znanych pierwotniaków. Koty są głównym żywicielem ostatecznym tego pasożyta. Zakażenie u kota zazwyczaj przebiega bezobjawowo, ale u niektórych zwierząt może prowadzić do:
gorączki,
apatii,
objawów neurologicznych (np. drżenia mięśni, zaburzenia równowagi),
trudności oddechowych.
Rzadko diagnozowane pierwotniaki o cyklu życiowym podobnym do Toxoplasma gondii. Zwykle nie dają objawów klinicznych.
Pasożyty z grupy kokcydiów, które mogą bytować w mięśniach i układzie nerwowym kota. Zakażenie zwykle przebiega bezobjawowo, ale w niektórych przypadkach może powodować:
osłabienie,
zaburzenia neurologiczne,
bóle mięśniowe.
Najczęstszy ektopasożyt kotów. Pchły żywią się krwią i mogą przenosić inne pasożyty (np. tasiemce), a także powodować:
świąd,
wypadanie sierści,
alergiczne pchle zapalenie skóry (APZS),
anemię u kociąt.
Koty, zwłaszcza wychodzące, mogą złapać kleszcze, które przenoszą groźne choroby, np. babeszjozę, boreliozę czy anaplazmozę (rzadziej u kotów niż psów, ale nadal możliwe).
Rzadkie u kotów, ale mogą wystąpić w zaniedbanych skupiskach lub u bezdomnych zwierząt. Powodują świąd, łysienie i ogólne pogorszenie kondycji skóry.
Powodują świerzbowiec uszny – bardzo częstą chorobę uszu u kotów. Objawy to:
intensywne drapanie się po uszach,
czarna, sucha wydzielina przypominająca fusy z kawy,
potrząsanie głową,
niekiedy nadkażenia bakteryjne.
Rozpoznanie pasożytów u kota nie zawsze jest proste – objawy mogą być niespecyficzne i różnić się w zależności od rodzaju pasożyta, wieku kota, kondycji zdrowotnej, a także stopnia zaawansowania infekcji. Czasem przebieg bywa bezobjawowy, szczególnie u dorosłych, zdrowych kotów. Jednak u kociąt, seniorów i zwierząt z osłabioną odpornością pasożyty mogą szybko doprowadzić do poważnych komplikacji.
Biegunka – często nawracająca, o różnym charakterze (wodnista, śluzowata, tłusta, czasem z domieszką krwi).
Wymioty – czasem można w nich zauważyć glisty.
Wzdęcia brzucha – szczególnie u kociąt z glistnicą.
Zaparcia – rzadziej, ale mogą wystąpić przy infekcjach tasiemcami.
Utrata masy ciała – mimo normalnego lub nawet wzmożonego apetytu.
Brak apetytu – w zaawansowanych stadiach lub przy silnym podrażnieniu jelit.
Osłabienie, apatia, brak chęci do zabawy.
Zmatowienie sierści, utrata połysku.
Odwodnienie – widoczne szczególnie przy biegunce i wymiotach.
Anemia – bladość dziąseł, osłabienie (szczególnie przy tęgoryjcach, pchłach, tasiemcach).
Zahamowanie wzrostu – u młodych kotów zakażonych pasożytami jelitowymi.
Kaszel, duszność, przyspieszony oddech – charakterystyczne dla zakażenia nicieniem płucnym (Aelurostrongylus abstrusus).
Świszczący oddech lub objawy przypominające astmę.
Rzadkie, ale mogą wystąpić przy toksoplazmozie lub zakażeniu mięśni przez Sarcocystis spp.
Objawy: drżenia mięśni, niezborność ruchowa, trudności z chodzeniem, drgawki.
Intensywne drapanie szczególnie w okolicy głowy, uszu, szyi i grzbietu.
Może wskazywać na pchły, świerzbowce uszne lub reakcje alergiczne.
Łysienie miejscowe, strupy, zaczerwienienia.
Często związane z alergią na ślinę pcheł lub wtórnymi zakażeniami bakteryjnymi.
Przypominająca fusy z kawy – typowy objaw świerzbowca usznego (Otodectes cynotis).
Towarzyszy jej potrząsanie głową i ocieranie się uszami o przedmioty.
Czasami widać pchły gołym okiem – małe, czarne, skaczące owady.
Tasiemce – człony przypominające ziarenka ryżu w okolicach odbytu lub na posłaniu kota.
Niektóre pasożyty kocie są potencjalnie niebezpieczne dla ludzi, zwłaszcza dzieci i osób z osłabionym układem odpornościowym:
Toxocara cati – może wywołać toksokarozę (zespół larwy wędrującej).
Giardia duodenalis – powoduje objawy żołądkowo-jelitowe.
Toxoplasma gondii – szczególnie groźna dla kobiet w ciąży (ryzyko uszkodzenia płodu).
Wczesna diagnoza pasożytów u kota jest kluczowa, aby zapobiec powikłaniom zdrowotnym i szybko wdrożyć skuteczne leczenie. Nie wszystkie infekcje pasożytnicze dają wyraźne objawy, dlatego tak ważne są profilaktyczne badania kontrolne, szczególnie u kotów wychodzących, kociąt oraz tych przebywających w dużych skupiskach (hodowle, schroniska).
To podstawowe i najczęściej wykonywane badanie w kierunku pasożytów jelitowych:
wykrywa jaja glist, tasiemców, kokcydiów (np. Isospora, Cryptosporidium), cysty giardii, larwy nicieni;
zaleca się pobranie próbki kału z 3 dni – zwiększa to szansę wykrycia pasożytów (wydalanie bywa nieregularne);
badanie wykonuje się pod mikroskopem lub za pomocą testów flotacyjnych.
Uwaga: Nie wszystkie pasożyty są wykrywalne w każdej fazie cyklu życia – wynik ujemny nie zawsze oznacza brak infekcji.
Stosowane szczególnie przy podejrzeniu:
giardii,
Tritrichomonas foetus,
Cryptosporidium felis.
Są to szybkie testy wykrywające antygeny pasożyta w kale. Mają wyższą czułość niż mikroskopia, zwłaszcza w przypadku pierwotniaków.
Może pomóc pośrednio ocenić skutki zakażenia (anemia, podwyższone wskaźniki zapalne, eozynofilia).
W przypadku toksoplazmozy – oznacza się przeciwciała IgG i IgM przeciwko Toxoplasma gondii.
W ciężkich zakażeniach może wykazać zaburzenia pracy wątroby lub nerek.
Stosowane przy podejrzeniu nicienia płucnego (Aelurostrongylus abstrusus).
Obraz może ujawnić zmiany zapalne, zagęszczenia w płucach, ślady migracji larw.
Najdokładniejsza metoda wykrywania materiału genetycznego pasożyta (np. Tritrichomonas foetus, Giardia).
Droższa i dostępna w specjalistycznych laboratoriach, ale bardzo czuła.
Widoczne pchły, wszy, wszoły lub ich odchody (czarne kropki na grzbiecie lub brzuchu).
Obecność larw tasiemców w okolicy odbytu (białe „ziarenka ryżu”).
Przeczesanie grzebieniem z gęstymi ząbkami – pozwala wykryć pchły lub ich odchody (po kontakcie z wilgotnym papierem odchody barwią się na czerwono – to strawiona krew).
W przypadku podejrzenia świerzbu usznego (Otodectes cynotis) – lekarz weterynarii bada kanał słuchowy za pomocą otoskopu.
Wymaz z ucha pod mikroskopem ujawnia obecność świerzbowców.
Pomocne przy podejrzeniu zakażenia wszołami, świerzbowcami, nużeńcem (rzadko u kotów).
Wymagają próbki skóry lub sierści.
Nie należy zwlekać z wizytą, jeśli u kota występują:
przewlekła lub nawracająca biegunka,
wymioty (szczególnie z widocznymi pasożytami),
spadek masy ciała bez wyraźnej przyczyny,
widoczne pasożyty na sierści lub wokół odbytu,
świąd, potrząsanie głową, ciemna wydzielina z uszu,
kaszel lub trudności w oddychaniu,
objawy neurologiczne lub ogólne osłabienie.
Leczenie pasożytów u kotów musi być dobrze dopasowane do rodzaju pasożyta, wieku i stanu zdrowia zwierzęcia. W wielu przypadkach nie wystarczy zastosowanie „uniwersalnej tabletki” – konieczna jest dokładna diagnoza i precyzyjny dobór preparatu. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat leczenia poszczególnych grup pasożytów.
Leki: pyrantel, fenbendazol, milbemycyna, moksydektyna, emodepsyd.
Forma podania: tabletki, pasty, spot-on (np. Advocate, Profender).
Uwaga: glisty są częste u kociąt – odrobaczanie powinno być rozpoczęte już w 3 tygodniu życia i kontynuowane co 2–3 tygodnie do ukończenia 3. miesiąca.
Leki: prazykwantel (często w preparatach łączonych).
Forma: tabletki (np. Drontal, Milbemax), spot-on (Profender).
Ważne: w przypadku Dipylidium konieczne jest również zwalczanie pcheł – koty zarażają się tasiemcem przez ich połknięcie.
Leki: fenbendazol, milbemycyna, moksydektyna.
Uwaga: tęgoryjce mogą wywoływać silną anemię – leczenie wymaga monitorowania parametrów krwi.
Leki: moksydektyna (np. Advocate), imidacloprid + moksydektyna.
Czasami konieczne są dodatkowe terapie: przeciwzapalne, inhalacje, tlenoterapia.
Zalecane: RTG kontrolne po leczeniu.
Leki: fenbendazol, metronidazol – często konieczna terapia skojarzona.
Higiena kluczowa: dezynfekcja misek, kuwety, wypranie posłań.
Trzeba leczyć również koty bezobjawowe w grupach hodowlanych/schroniskach.
Leki: ronidazol – tylko na receptę, z uwagi na działania uboczne (neurotoksyczność).
Terapia długa i trudna, często z nawrotami – konieczne testy PCR.
Nie zaleca się leczenia metronidazolem – nieskuteczny.
Isospora: sulfonamidy (np. sulfadimetoksyna).
Toxoplasma: klindamycyna + sulfonamidy.
Cryptosporidium: brak skutecznego leczenia – ważne wsparcie odporności i nawodnienie.
Zazwyczaj nie wymagają leczenia – są niskopatogenne.
Jeśli występują objawy – konsultacja z weterynarzem i leczenie objawowe.
Preparaty spot-on: fipronil (Frontline), imidacloprid (Advantage), selamektyna, fluralaner (Bravecto), sarolaner (Stronghold Plus).
Tabletki doustne: np. Comfortis, Bravecto.
Środowisko: konieczne odkurzanie, pranie legowisk i spryskanie środowiska preparatem owadobójczym.
Leki miejscowe: preparaty do uszu (np. Oridermyl), spot-on z iwermektyną lub selamektyną.
Konieczne czyszczenie uszu przed aplikacją.
Leczenie wszystkich kotów w domu!
Podobne leczenie jak przy pchłach.
Czasami wymagane jest ostrzyżenie i dokładne mycie szamponami leczniczymi.
Nawodnienie i dieta lekkostrawna – szczególnie przy biegunce i osłabieniu.
Probiotyki i preparaty osłonowe – wspierają florę jelitową po terapii.
Higiena otoczenia – czyszczenie misek, kuwety, mycie rąk po kontakcie z kotem.
Izolacja zarażonego kota – jeśli w domu są inne zwierzęta.
Kocięta: co 2–3 tygodnie od 3. tygodnia do 3. miesiąca życia.
Dorosłe koty niewychodzące: co 3–6 miesięcy.
Koty wychodzące: co 1–3 miesiące, w zależności od ryzyka.
Kotki w ciąży: tylko pod kontrolą weterynarza – nie wszystkie leki są bezpieczne!
Pasożyty mogą powodować poważne problemy zdrowotne u kotów, a niektóre z nich są także groźne dla człowieka (zoonozy). Dlatego zapobieganie zakażeniom powinno być standardową częścią opieki nad kotem, niezależnie od tego, czy jest kotem domowym, czy wychodzącym.
Rozpoczęcie odrobaczania w 3. tygodniu życia, a następnie powtarzanie co 2–3 tygodnie do ukończenia 12. tygodnia.
Następnie odrobaczanie raz w miesiącu do ukończenia 6. miesiąca.
Niewychodzące koty: odrobaczanie co 3–6 miesięcy, zależnie od zaleceń weterynarza.
Koty wychodzące: częściej – nawet co 1–3 miesiące, zwłaszcza jeśli polują lub mają kontakt z innymi zwierzętami.
Koty w hodowlach, schroniskach, hotelach dla zwierząt: harmonogram ustalany indywidualnie, zależnie od ryzyka.
Najlepiej stosować preparaty szerokospektralne, działające zarówno na pasożyty jelitowe, jak i zewnętrzne (np. Profender, Milbemax, Broadline, Stronghold Plus).
Forma: tabletki, pasty, spot-on – wybór zależy od preferencji właściciela i kota.
Stosowanie profilaktycznych preparatów typu spot-on lub tabletek (np. Bravecto, Frontline, Stronghold, Advantage).
Regularność: co 4–12 tygodni w zależności od środka.
Odkurzanie legowisk, mebli i dywanów.
Pranie posłań w min. 60°C.
Możliwość stosowania sprayów środowiskowych do zwalczania larw pcheł i jaj.
Nowo adoptowane koty (ze schroniska, ulicy, hodowli) powinny przejść kwarantannę i badania kału, zanim zamieszkają z innymi zwierzętami.
Dotyczy to również tymczasowych podopiecznych, np. przyjętych na czas wakacji.
Codzienne sprzątanie kuwety – zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się pasożytów jelitowych.
Regularna dezynfekcja kuwety (najlepiej raz w tygodniu) preparatami bezpiecznymi dla zwierząt.
Oddzielne miski dla każdego kota, częste mycie naczyń i poideł.
Unikanie surowego mięsa – może zawierać larwy Toxoplasma gondii lub tasiemców.
Wybór pełnoporcjowej karmy lub mięsa poddanego obróbce cieplnej.
Dieta wspierająca odporność – zdrowy organizm lepiej radzi sobie z inwazją pasożytów.
Mycie rąk po kontakcie z kuwetą, kotem, sierścią – szczególnie ważne u dzieci i osób starszych.
Regularne badania profilaktyczne i konsultacje z lekarzem weterynarii.
Unikanie kontaktu kota z gryzoniami i ptakami (rezerwuar pasożytów).
Toxocara cati, Giardia, Toxoplasma gondii – mogą być przenoszone na ludzi, dlatego:
kobiety w ciąży powinny unikać sprzątania kuwety,
dzieci powinny być uczone, by nie całować kota w pyszczek,
kuweta powinna znajdować się z dala od kuchni.
Pasożyty u kotów są powszechnym problemem, który – przy odpowiedniej profilaktyce i czujności – można skutecznie kontrolować. Zakażenia pasożytnicze mogą być zarówno bezobjawowe, jak i powodować poważne zaburzenia zdrowotne, a niektóre z nich stanowią również zagrożenie dla ludzi. Dlatego każdy właściciel kota powinien znać podstawy rozpoznawania objawów oraz wiedzieć, kiedy konieczna jest pomoc specjalisty.
Pasożyty wewnętrzne (np. glisty, tasiemce, pierwotniaki) i zewnętrzne (np. pchły, świerzbowce) mogą występować zarówno u kotów domowych, jak i wychodzących.
Objawy zakażenia pasożytami są zróżnicowane – od biegunek i wymiotów, po kaszel, świąd uszu czy problemy neurologiczne.
Regularne badanie kału, kontrola zdrowia i profilaktyczne odrobaczanie to fundamenty ochrony zdrowia kota.
Leczenie musi być ukierunkowane – dobór leków zależy od gatunku pasożyta, wieku kota i jego ogólnego stanu zdrowia.
Wiele pasożytów jest niezauważalnych gołym okiem – dlatego nie warto polegać wyłącznie na braku widocznych oznak w kale czy sierści.
Niektóre sytuacje wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem weterynarii. Oto objawy, które powinny wzbudzić Twój niepokój:
Zwłaszcza gdy utrzymują się ponad 24–48 godzin.
Gdy w kale widoczna jest krew, śluz lub pasożyty.
Może wskazywać na poważne zakażenie pasożytnicze lub anemię.
Kichanie, duszności, kaszel mogą być objawem inwazji nicieni płucnych.
Należy wykluczyć m.in. toksoplazmozę.
Może wskazywać na obecność świerzbowca usznego.
Ogólny objaw wielu chorób, ale także silnych inwazji pasożytniczych.
Wymaga natychmiastowego działania – zarówno u kota, jak i w jego otoczeniu.
Lekarz weterynarii dysponuje testami diagnostycznymi (m.in. badanie kału metodą flotacji, PCR, testy mikroskopowe), które pozwalają dokładnie określić typ pasożyta.
Po rozpoznaniu, wdraża indywidualny plan leczenia – uwzględniający wiek kota, jego styl życia, kondycję zdrowotną i ewentualne współistniejące choroby.
Pamiętaj: nigdy nie lecz kota "na oko" domowymi sposobami ani lekami przeznaczonymi dla psów!
Pasożyty to niewidzialny wróg każdego kota – ale dobrze poinformowany opiekun to ich największy przeciwnik. Dzięki regularnej profilaktyce, obserwacji zachowania pupila i współpracy z lekarzem weterynarii można skutecznie chronić swojego mruczka przed inwazją, a w razie potrzeby – szybko i skutecznie go wyleczyć.
Dbając o zdrowie swojego kota, dbasz również o zdrowie całej rodziny.
Zapisz się do naszego newslettera, a wtedy już niczego nie przegapisz.
Wszelkie prawa zastrzeżone